A web especializada Fervenzas Literarias vén de publicar unha ampla e interesante entrevista con Martín León Barreto, o autor e ilustrador de “A viaxe de Olaf”, obra gañadora do IV Premio Internacional Compostela de Álbum Ilustrado. As motivacións que deron lugar a este traballo, a técnica artística empregada, ou o simbolismo dos personaxes son algúns dos aspectos que contribúen a dar a coñecer máis e mellor esta obra.

 

A entrevista coincide coa recente convocatoria do V Premio Internacional Compostela de Álbum Ilustrado, organizado polo Departamento de Educación do Concello de Santiago e Kalandraka. As bases pódense descargar na páxina de inicio da web de Kalandraka, ou na seguinte ligazón ao Blog K: V PREMIO COMPOSTELA DE ÁLBUM ILUSTRADO.

 

O prazo de presentación dos orixinais remata o 2 de marzo de 2012.

 

---------------------------------------------

 

La web especializada Fervenzas Literarias acaba de publicar una amplia e interesante entrevista con Martín León Barreto, el autor e ilustrador de “El camino de Olaj”, obra ganadora del IV Premio Internacional Compostela de Álbum Ilustrado. Las motivaciones que dieron lugar a este trabajo, la técnica artística utilizada, o el simbolismo de los personajes, son algunos aspectos que contribuyen a dar a conocer más y mejor esta obra.

 

La entrevista coincide con la reciente convocatoria del V Premio Internacional Compostela de Álbum Ilustrado, que organizan el Departamento de Educación del Ayuntamiento de Santiago y Kalandraka. Las bases de participación se pueden consultar en la página de inicio de la web de Kalandraka, o en el siguiente enlace al Blog K: V PREMIO COMPOSTELA DE ÁLBUM ILUSTRADO.

 

El plazo de presentación de originales finaliza el 2 de marzo de 2012.

 

(Para ler a entrevista, preme a continuación en "Seguir lendo"). | (Para leer la entrevista, pincha a continuación en "Seguir leyendo").

 

 

Sempre é unha ledicia, nos últimos anos, atoparse cun premio coas características do Compostela de álbum ilustrado. Un certame internacional que convocan dende hai xa catro anos a editorial pontevedresa Kalandraka e o Concello de Santiago de Compostela. Deixando á marxe todo o que supón como marca a promoción da capital galega nas feiras do libro máis importantes do mundo, ata onde chegan as obras premiadas, para os lectores é un auténtico agasallo ter ano tras ano as que sen dúbida son algunhas das mellores obras en canto a álbum ilustrado se producen. E non só é importante este premio por poder ter en Galicia eses álbums ilustrados, senón porque tamén axuda a descubrir novos valores, e un novo valor é o uruguaio Martín León Barreto, o gañador con “A viaxe de Olaf” do IV premio Compostela de álbum ilustrado. León Barreto, coñecido no eido editorial polo seu labor como deseñador gráfico, dá o salto e introdúcese neste traballo nunha máxica viaxe na que o lector verase transportado por Olaf e os seus fantásticos amigos; unha compañía a modo de bestiario que nos descobre a un ilustrador que dará moito de falar en datas vindeiras.

 

Fervezas Literarias: A pesares de ser “A viaxe de Olaf” o seu primeiro libro, vostede non é novel no mundo da LIX, xa que ten unha ampla traxectoria no eido do deseño editorial. En que momento decide internarse no apartado creativo?

 

Martín León Barreto: Sempre quixen entrar no mundo literario, e máis en concreto no álbum ilustrado. Como ben dis, eu veño do mundo do deseño, onde a ilustración ten unha importancia grande; ademais, boa parte do meu traballo está destinado a un público infantil. O que sempre necesitei para dar ese chimpo foi tempo, e poderiamos dicir que en certa medida foi “grazas” á crise económica polo que nace “A viaxe de Olaf”. A crise sacoume outras cousas, pero deume ese tempo necesario para desenvolver este álbum ilustrado; aínda que esa necesidade de facer un traballo deste tipo viñera de tempo atrás.

 

FL: Que foi o que máis lle chocou, que temores xorden ao enfrontarse por vez primeira a un reto coma este?

MLB: O meu traballo baséase fundamentalmente en traballos escolares, facendo as ilustracións de portadas e outros traballos para as editoriais. No caso de “A viaxe de Olaf” non tiña a certeza de se quería realmente publicalo. É verdade que quería facelo, pero non o considerei máis alá de editar uns poucos exemplares para agasallar o meu sobriño ou os fillos dos meus amigos. O que si me daba algo de temor era o texto. Eu non podo dicir que xa son escritor polo simple feito de escribir “A viaxe de Olaf”, porque sería irrespectuoso pola miña parte. Eu son ilustrador, teño amigos escritores que escriben moi ben, pero para un público adulto. Nalgunha ocasión falamos de facer algo xuntos destinado a un público infantil, pero nunca pasamos de aí, por iso decidín finalmente facer por min mesmo o texto, xa que ningún dos meus amigos quixo involucrarse. Como veño de dicir, tiven os meus medos porque eu onde me sinto seguro é na ilustración; este é un texto ao que, a pesares de ter moi poucas liñas, deille moitas voltas para encaixar a palabra xusta en cada unha das frases.

 

FL: Vostede é uruguaio pero vemos neste álbum influencias dun magnífico ilustrador rioplatense, como é Ayax Barnes.

MLB: No Uruguai hai moi pouco álbum ilustrado, e era moi estraño atopalos cando eu era cativo. Ata a miña casa chegaron algúns e entre eses poucos estaban os de Barnes, que sen dúbida era o mellor ilustrador daquela. Esa escaseza de libros ilustrados fixo que as miñas influencias se reduciran a un número igualmente limitado, polo que si que me recoñezo no traballo tanto de Ayax como doutra xente como [Carlos] Palleiro ou mesmo no meu propio pai. Esas influencias mantéñense agora, anos despois. Canda novo, un deses libros que chegan á miña era “El pueblo que no quería ser gris”, de Barnes. Era un momento onde en Uruguai se vivía baixo unha ditadura. Este libro enviáronmo desde Suecia e para min era un tesouro, unha cousa que non se podía nin ter, nin dicir que o tiñas. “El pueblo que no quería ser gris” contaba a historia dun rei moi malo que cando ficou sen ordes que dar mandou que todo o pobo pintara as súas casas de cor gris; así o fixeron todos agás un home que pinta a casa de azul, vermello e branco. Cando os soldados van buscalo atópanse con que o seu veciño tamén pinta a súa casa, e o outro veciño, e o outro... Foi ese un libro que me marcou moitísimo.

 

FL: Sobranceiramente destaca en “A viaxe de Olaf” o gran colorido das súas ilustracións, a gama cromática empregada. Que técnicas utilizou para este álbum ilustrado?

MLB: Gústame ese colorido, que pode lembrarnos a Carlos Palleiro, un uruguaio que vive en México. A nivel de técnica, “A viaxe de Olaf” está feito en dixital. Para min a base de calquera ilustración é a liña. Primeiro fago un debuxo a lapis onde esa liña é fundamental, doulle moitas voltas e reviravoltas ata acadar o que eu quero. As miñas ilustracións non deixan nada ao azar: a liña marca o debuxo e logo co ordenador poño a cor e xogo coas texturas. Se ben os debuxos son moi coloridos, e por suposto que lle dou moita importancia á cor, para min o principal é ese debuxo inicial, o feito a lapis. Fago moitos debuxos pequerrechos e cando me empeza a convencer o resultado vou escaneándoos e facéndoos máis e máis grandes.

 

FL: A nivel textual si que se inclinou vostede por un tratamento máis clásico. Vemos que aparecen as repeticións, fai uso dunha estrutura acumulativa...

MLB: A pesares de ter varias ideas para o álbum ilustrado que tiña pensado finalmente decidinme por unha estrutura... digamos máis clásica. Seguramente por un certo pudor e temor a crear pola miña parte o texto.

 

FL: Un Olaf que vive só e aburrido na súa grande casa principia unha viaxe na procura de amigos. Presenta vostede un personaxe sobre o que o lector pode ver reflectido algunhas trazas que nos levan ao Principiño de Saint-Exupéry.

MLB: Eu non estou tan metido no mundo do álbum ilustrado ou da literatura infantil como para ter unha visión moi extensa e xeral de todo o que se fai e ter moitas influencias. As miñas sonche moi pouquiñas e entón van aparecer -irremediable e inconscientemente- todas elas; e a nivel infantil a historia do “Principiño” é un clásico entre os clásicos. Sobre este libro os maiores soen preguntar polo tema da soidade, que é verdade que está aí, que Olaf, que é pequerrechiño, vive só nunha casa moi grande; pero nunha ocasión un cativo preguntoume que por que Olaf tiña esas pernas tan longas. A única resposta que se me ocorreu foi dicirlle que é porque Olaf camiña moito. Máis que o tema da soidade o que realmente paga a pena é o camiño. Como en todas as cousas, non importa se Olaf non ten amigos ao principio e logo tenos ao final, a cerna é o do medio.

 

FL: Podemos ver en “A viaxe de Olaf” a un peixe coa cola do revés, a un tigre arcoiris... O lector contempla un imaxinativo e espectacular bestiario.

MLB: Eu como ilustrador vexo as cousas máis visual que textualmente. Xamais escribín o texto e posteriormente fixen a recreación visual. Eses animais xorden ou ben polo azar -como o elefante elegante- ou ben xa estaban aí desde antes deste álbum. Teño un amigo que sempre fala de peixes que teñen a cola do revés.

 

FL: Un dos aspectos máis orixinais deste álbum vémolo na composición das ilustracións, chegando a causar contra o final do libro o asombro do lector, onde vemos unha especie de puzzle con ese bestiario ao que faciamos referencia na pregunta anterior.

MLB: Pode que iso estea vencellado ao meu traballo como deseñador, onde as cousas tenden a se alinear ou a se encaixar. A composición é moi importante e detrás de cada páxina hai moito choio. Eu estudo a disposición, mesmo analizando o lugar que vai ocupar o texto. Nese senso, “A viaxe de Olaf” ten moito de deseño. Neste libro o que hai tamén é moita diversión, gústame sintetizar as cousas de forma xeométrica e que funcione como esa estrutura de puzzle que comentabas.

 

FL: Despois desta primeira experiencia e con parte do camiño xa aberto tras recibir o galardón do premio Compostela, veremos axiña algunha cousa máis de Martín León Barreto?

MLB: A verdade é que si me gustaría. De feito teño un par de ideas pero son un pouco máis raras que esta “A viaxe de Olaf”, que ten un compoñente máis clásico e circular. O novo contén mensaxes máis complexas que tampouco sei moi ben se encaixarían dentro do que sería a literatura para nenos.

 

------------------------------------

Siempre es una alegría, en los últimos años, encontrarse con un premio de las características del Compostela de álbum ilustrado. Un certamen internacional que convocan desde hace ya cuatro años la editorial pontevedresa Kalandraka y el Ayuntamiento de Santiago de Compostela. Dejando al margen todo lo que supone como marca la promoción de la capital gallega en las ferias del libro más importantes del mundo, hasta donde llegan las obras premiadas, para los lectores es un auténtico regalo tener año tras año las que sin duda son algunas de las mejores obras en cuanto a álbum ilustrado se producen. Y no solo es importante este premio por poder tener en Galicia esos álbumes ilustrados, sino porque también ayuda a descubrir nuevos valores, y un nuevo valor es el uruguayo Martín León Barreto, el ganador -con “El camino de Olaj”- del IV Premio Compostela de álbum ilustrado. León Barreto, conocido en el ámbito editorial por su labor como diseñador gráfico, da el salto y se introduce en este trabajo en un viaje mágico en el que el lector se verá transportado por Olaf y sus fantásticos amigos; una compañía a modo de bestiario que nos descubre a un ilustrador que dará mucho que hablar en fechas venideras.

Fervenzas Literarias: A pesar de ser “El camino de Olaj” su primer libro, usted no es novel en el mundo de la LIJ, ya que cuenta con una amplia trayectoria en el campo del diseño editorial. ¿En qué momento decide internarse en el apartado creativo?

Martín León Barreto: Siempre quise entrar en el mundo literario, y más en concreto, en el álbum ilustrado. Como bien dices, vengo del mundo del diseño, donde la ilustración tiene un gran importancia; además, buena parte de mi trabajo está destinado al público infantil. Lo que siempre necesité para dar ese salto fue tiempo, y podríamos decir que en cierta medida fue “gracias” a la crisis económica por lo que nace “El camino de Olaj”. La crisis me sacó otras cosas, pero me dio ese tiempo necesario para desarrollar este álbum ilustrado; aunque esa necesidad de hacer un trabajo de este tipo viniera de tiempo atrás.

FL: ¿Qué fue lo que más le chocó, que temores surgen al enfrentarse por primera vez a un reto como éste?

MLB: Mi trabajo se basa fundamentalmente en trabajos escolares, haciendo las ilustraciones de portadas y otros trabajos para las editoriales. En el caso de “El camino de Olaj” no tenía la certeza de si quería realmente publicarlo. Es verdad que quería hacerlo, pero no lo consideré más allá de editar unos pocos ejemplares para regalar a mi sobrino o a los hijos de mis amigos. Lo que sí me daba algo de temor era el texto. No puedo decir que ya soy un escritor por el simple hecho de escribir “El camino de Olaj” porque sería irrespetuoso por mi parte. Soy ilustrador, tengo amigos escritores que escriben muy bien, pero para un público adulto. En alguna ocasión hablamos de hacer algo juntos destinado a un público infantil pero nunca pasamos de ahí. Por eso me decidí finalmente a hacer yo mismo el texto, ya que ninguno de mis amigos quiso involucrarse. Como acabo de decir, tuve mis miedos porque yo donde me siento seguro es en la ilustración; este es un texto que a pesar de tener muy pocas lineas le dí muchas vueltas para poder encajar la palabra justa en cada una de las frases.

FL: Usted es uruguayo pero vemos en este álbum influencias de un magnífico ilustrador rioplatense como es Ayax Barnes.

MLB: En Uruguay hay muy poquito álbum ilustrado, y era muy raro encontrarlos cuando yo era pequeño. Hasta mi casa llegaron algunos, y entre esos pocos que llegaban estaban los de Barnes, quien sin duda era el mejor ilustrador en aquellos tiempos. Esa escasez de libros ilustrados hizo que mis influencias se redujeran a un número igualmente limitado, por lo que si que me reconozco en el trabajo tanto de Ayax como en el de otra gente como [Carlos] Palleiro o mismo en mi propio padre. Esas influencias se mantienen ahora con el paso de los años. Cuando era chico, uno de esos libros que llegaron a mi casa fue “El pueblo que no quería ser gris”, de Barnes. Era un momento donde en Uruguay se vivía bajo una dictadura. Este libro me lo enviaron desde Suecia y fue para mí como un tesoro, una cosa que no se podía tener, ni decir que lo tenías. “El pueblo que no quería ser gris” cuenta la historia de un rey muy malo que cuando se quedó sin más órdenes que dar, mandó que todo el pueblo pintara sus casas de color gris; así lo hicieron todos, excepto un hombre que la pinta de azul, rojo y blanco. Cuando los soldados van a buscarle, se encuentran con que su vecino también pintó su casa, y el vecino de al lado, y el otro... Ese fue un libro que me marcó muchísimo.

FL: Destaca sobremanera en “El camino de Olaj” el gran colorido de sus ilustraciones, la gama cromática empleada. ¿Qué técnicas utilizó para este álbum ilustrado?

MLB: Me gusta ese colorido, que puede recordarnos a Carlos Palleiro, un uruguayo que vive en México. A nivel de técnica, “El camino de Olaj” está hecho en digital. Para mí, la base de cualquier ilustración es la línea. Primero hago un dibujo a lápiz donde esa línea es fundamental, le doy muchas vueltas hasta conseguir lo que busco. En mis ilustraciones no dejo nada al azar: la línea marca el dibujo y luego con el ordenador pongo el color y juego con las texturas. Si bien los dibujos son muy coloridos, y por supuesto que doy mucha importancia al color, para mí lo principal es ese dibujo primero, el hecho a lápiz. Hago muchos muy pequeñitos y cuando me empieza a convencer el resultado, voy escaneándolos y haciéndolos más y más grandes.

FL: A nivel textual sí que se inclinó usted por un tratamiento más clásico. Vemos que aparecen las repeticiones, hace uso de una estructura acumulativa...

MLB: A pesar de tener varias ideas para el álbum ilustrado que tenía pensado hacer, me decidí finalmente por una estructura, digamos, más clásica. Seguramente por un cierto pudor y temor a crear por mí mismo el texto.

FL: Un Olaf que vive solo y aburrido en su gran casa comienza un viaje en busca de amigos. Presenta usted un personaje sobre el que el lector será capaz de ver reflejadas algunas trazas que le lleven al “Principito” de Saint-Exupéry.

MLB: No estoy lo suficientemente metido en el mundo del álbum ilustrado o de la literatura infantil como para tener una visión muy extensa y general de todo lo que se hace y tener muchas influencias. Las mías son muy poquitas y van a aparecer -irremediable e inconscientemente- todas ellas; y a nivel infantil, la historial del “Principito” es un clásico entre los clásicos. Sobre este libro la gente mayor suele preguntar por el tema de soledad, y es verdad que está ahí, que Olaj, que es pequeñito, vive solo en una casa muy grande; pero en una ocasión un chaval me preguntó que por qué Olaj tenía esas piernas tan largas. La única respuesta que se me ocurrió fue decirle que es porque Olaj camina mucho. Más que el tema de la soledad, lo que realmente merece la pena es el camino. Como en todas las cosas, no importa si Olaj no tiene amigos al principio y luego los tiene al final, la clave es lo del medio.

FL: Podemos ver en “El camino de Olaj” un pez con la cola del revés, un tigre arcoiris... El lector contempla un imaginativo y espectacular bestiario.

MLB: Yo como ilustrador veo las cosas más visual que textualmente. Nunca escribí un texto y posteriormente hice la recreación visual. Esos animales nacen o bien por azar -como el elefante elegante- o bien estaban ahí desde antes de este álbum. Tengo, por ejemplo, un amigo que siempre habla de peces que tienen la cola del revés.

FL: Uno dos aspectos más originales de este álbum lo vemos en la composición de las ilustraciones, llegando a causar hacia el final del libro el asombro del lector, donde vemos una especie de puzzle con ese bestiario al que hacíamos referencia en la pregunta anterior.

MLB: Puede que eso esté ligado a mi trabajo como diseñador, donde las cosas tienden a alinearse o a encajarse. La composición es muy importante y detrás de cada página hay mucho trabajo. Estudio la disposición, incluso analizando el lugar que va a ocupar el texto. En ese sentido, “El camino de Olaj” tiene mucho de diseño. En este libro lo que hay también es mucha diversión, me gusta sintetizar las cosas de forma geométrica y que funcione como esa estructura de puzzle que comentabas.

FL: Tras esta primera experiencia y con parte del camino ya abierto tras recibir el galardón del premio Compostela, “veremos pronto alguna cosa más de Martín León Barreto?

MLB: La verdad es que sí me gustaría. De hecho, tengo un par de ideas pero son un poco más raras que “El camino de Olaj”, que tiene un componente más clásico y circular. El nuevo contiene mensajes más complejos que tampoco sé muy bien si encajarían dentro de lo que sería la literatura para niños.